9 października 2000 r. w Instytucie Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach odbyło się Otwarte Posiedzenie Komitetu Społecznego ds. Zagospodarowania Terenów Poprzemysłowych w Województwie Śląskim. Tematem spotkania była “Przydatność badań naukowych dla rewitalizacji i zagospodarowania terenów poprzemysłowych”.

Do wzięcia udziału w Otwartym Posiedzeniu Komitet zaprosił przedstawicieli władz publicznych różnego szczebla, przemysłu, instytucji naukowych, szkół i uczelni oraz organizacji pozarządowych. W spotkaniu uczestniczyło 80 osób.

Rewitalizacja i ponowne zagospodarowanie terenów poprzemysłowych jest obecnie jednym z najważniejszych zadań ochrony środowiska w województwie śląskim. Oczyszczanie tych terenów stanowi szansę dla regionu poprzez odtworzenie zlikwidowanych miejsc pracy, utworzenie nowych przedsiębiorstw w sektorze usług i działalności produkcyjnej oraz polepszenie jakości życia mieszkańców dzięki zmniejszeniu narażenia na zanieczyszczenia środowiskowe i poprawę walorów przyrodniczych i krajobrazowych.

Problem terenów poprzemysłowych występuje we wszystkich krajach uprzemysłowionych i wszędzie jest rozwiązywany przy dużym udziale państwa. Udział ten obejmuje pomoc instytucjonalną, organizacyjną i finansową. Państwo finansuje badania naukowe, wdrażanie technologii oraz oczyszczanie najbardziej zanieczyszczonych terenów. Naukowcy z Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych oraz Politechniki Śląskiej prezentowali wyniki badań dotyczących różnych aspektów zagospodarowania terenów poprzemysłowych w województwie śląskim. Za konieczne uznano prowadzenie prac badawczych nad:

• rozwojem technologii;
• uzupełnieniem luk w zakresie norm, procedur i wytycznych obejmujących obszar rekultywacji i zagospodarowania terenów poprzemysłowych;
• adaptacją metod analizy i oceny oraz zarządzania ryzykiem na obszarze kraju;
• identyfikacją potrzeb informacyjnych, tworzeniem strategii informowania i budową wzorcowych systemów informacji o terenach poprzemysłowych.

Podjęcie systematycznej inwentaryzacji terenów zanieczyszczonych z zastosowaniem metod analizy i oceny ryzyka wraz z budową pilotowego systemu informacji o terenach poprzemysłowych uznano za zadanie pierwszoplanowe.

Komitet Społeczny ds. Zagospodarowania Terenów Poprzemysłowych w Województwie Śląskim, powstał w wyniku współdziałania Zarządu Województwa Śląskiego i Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w marcu br. Zadania Komitetu obejmują między innymi:

• wypowiadanie się w sprawach kierunków rozwoju i priorytetów związanych zagospodarowaniem terenów poprzemysłowych na podstawie analizy i oceny aktualnego stanu działań,
• zaangażowanie samorządów, społeczności lokalnych, przedstawicieli małych i średnich przedsiębiorstw, instytucji naukowo-badawczych oraz innych grup interesu w sprawę przywracania terenów poprzemysłowych do obiegu gospodarczego i przyrodniczego,
• stymulowanie działań dla tworzenia układów partnerskich pomiędzy różnymi sektorami (przemysłowym, rządowym, samorządowym, naukowym, finansowym) umożliwiających wdrażanie rozwiązań dla zagospodarowania terenów poprzemysłowych,
• integrację różnych środowisk działających na rzecz przywracania terenów poprzemysłowych do obiegu gospodarczego i przyrodniczego,
• prowadzenie lobbingu na rzecz zagospodarowania terenów poprzemysłowych.

Funkcję Przewodniczącego Komitetu powierzono Janowi Rzymełce - osobowy skład Komitetu w załączeniu

Funkcje organizacyjne i programowe pełni Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych

Wanda Jarosz, Rzecznik Prasowy IETU
tel.:254-60-31, wew. 136, fax: 254-17-17
e-mail: jarosz@ietu.katowice.pl

    W ostatnich latach wzrasta ilość terenów poprzemysłowych, które praktycznie zostały porzucone przez właścicieli. Huty, kopalnie, koksownie, zakłady chemiczne chcą się pozbyć mienia niechcianego czyli zdegradowanych terenów, za które muszą płacić podatki. “Zasada zanieczyszczający płaci” nie jest realizowana Brak regulacji dotyczących odpowiedzialności państwa za szkody środowiskowe spowodowane w przeszłości przez państwowe zakłady jest barierą prawną dla opracowania i wdrożenia strategii oczyszczania gruntów.

Do tej pory nie określono dokładnie powierzchni terenów zanieczyszczonych chemicznie i zdegradowanych morfologicznie w Polsce. Nie ustalono także, nawet szacunkowo, wielkości środków finansowych koniecznych na ich rekultywację. Nie powstały także instytucje, które zajmowałyby się oczyszczaniem i zagospodarowaniem terenów poprzemysłowych.

W krajach wysoko rozwiniętych w pierwszym etapie prac nad ponownym zagospodarowaniem terenów poprzemysłowych tworzono Komitety lub Rady Społeczne, które inicjowały działania i konsolidowały społeczność lokalną. W momencie powstania instytucji statutowo zajmujących się realizacją projektów oczyszczania i zagospodarowania terenów poprzemysłowych Komitety lub Rady Społeczne stały się ich społecznymi partnerami.

Konieczność likwidacji negatywnych skutków dawnej działalności przemysłowej jest obecnie jednym z najważniejszych zadań ochrony środowiska w województwie śląskim. Wsparciem i pomocą dla Zarządu Województwa Śląskiego ma być działalność Komitetu Społecznego ds. Zagospodarowania Terenów Poprzemysłowych w województwie śląskim. Komitet działa przy pomocy Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych, którego cele statutowe obejmują tworzenie podstaw naukowych i prowadzenie badań rozwojowych w tej dziedzinie.

Poprzez swą działalność Komitet pragnie zaktywizować te podmioty, które w przyszłości powinny podjąć restrukturyzację terenów zdegradowanych. Sądzimy, że Rząd Polski a także Wojewoda oraz Zarząd Województwa Śląskiego wezmą sobie do serca apel Komitetu Społecznego, aby rozpocząć działania nad powołaniem instytucji, które zajmowałyby się naprawą zdegradowanych terenów. Inne państwa, np. Stany Zjednoczone, Niemcy przeszły już ten etap, są tam instytucje, które zajmują się terenami poprzemysłowymi, oczyszczają je i przygotowują dla inwestorów, zarówno krajowych jak i zagranicznych. Nasz kraj jest na początku tej drogi. Liczymy na wielkie poparcie społeczne, bo jest to jedno z najważniejszych zadań zapisanych w strategii rozwoju województwa śląskiego. Każdy z mieszkańców województwa ma prawo do czystego środowiska. Chciałby, aby nie otaczały go hałdy, wysypiska czy zatrute obszary, chciałby żyć wśród zieleni, w sąsiedztwie terenów zagospodarowanych i przygotowanych pod inwestycje.

Zagospodarowanie terenów poprzemysłowych to dla naszego regionu także szansa na zmniejszenie bezrobocia poprzez uruchomienie robót publicznych przy rekultywacji. Dzięki temu tereny te mogą stać się atrakcyjne dla wielkich inwestorów lub mogą na nich rozwinąć działalność małe i średnie przedsiębiorstwa. Rewitalizacja tych obszarów pozwoli na zrównoważenie potrzeb rozwoju gospodarczego, społecznego i ochrony środowiska.